Η Γερμανία και η Άγκελα Μέρκελ οδηγούν βήμα-βήμα τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη σε διμερή διάλογο με την Τουρκία για την υφαλοκρηπίδα, την ΑΟΖ και τις λοιπές θαλάσσιες ζώνες. Ανεξάρτητα από το τι θα συζητηθεί στο διάλογο αυτό είναι τεράστιο εθνικό λάθος για τον Κυριάκο Μητσοτάκη και μόνο το γεγονός της αποδοχής του διμερούς διαλόγου με την Τουρκία. Αυτό άλλωστε επιδιώκει διακαώς ο Ερντογάν και έχει πίσω του την Μέρκελ.
Αντίθετα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης οφείλει εδώ και τώρα να τονίσει προς την ΕΕ και την Τουρκία ότι αφού η ΑΟΖ της Ελλάδας είναι και ΑΟΖ της ΕΕ, από αυτό τον διάλογο δεν μπορεί να είναι απούσα η ΕΕ και ιδίως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτή ήταν πάγια η θέση μας, όσο ήταν ΠτΔ ο Προκόπης Παυλόπουλος και για το Κυπριακό και για τα Εθνικά μας Θέματα. Και για να είμαστε ακριβείς θυμίζουμε τα γεγονότα:
Χάρη στον Προκόπη Παυλόπουλο, με την συνεργασία φυσικά του Νίκου Αναστασιάδη, το Κυπριακό μπήκε σε ευρωπαϊκές βάσεις από την αρχή και ξεκαθαρίσαμε στον Ερντογάν ότι είναι διεθνές και ευρωπαϊκό ζήτημα. Έτσι η Τουρκία και ο Ερντογάν βρέθηκαν στη Γενεύη, και τις δύο φορές, με το να έχουν απέναντί τους την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τους Γιουνκέρ και Τίμερμανς. Έβαλαν «την ουρά στα σκέλια» οι τούρκοι και από τότε ούτε που τόλμησαν να ξαναθέσουνζητήματα στρατευμάτων κατοχής και εγγυήσεων.
Τα ίδια έκανε ο Προκόπης Παυλόπουλος με όλα τα Εθνικά Θέματα, αφού τα είχε βάλει στην ευρωπαϊκή ατζέντα, ως ευρωπαϊκά θέματα. Δεν πρέπει να ξεχνάει ο Κυριάκος Μητσοτάκης την «κληρονομιά» του Προκόπη Παυλόπουλου και για το «τουρκολυβικό μνημόνιο», το οποίο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 10 Δεκεμβρίου του 2019, έχει χαρακτηρίσει ως «ανυπόστατο». Άρα ήδη το θέμα της ΑΟΖ έχει μπει από τότε στην ευρωπαϊκή ατζέντα. Πράγμα που σημαίνει ότι σήμερα η Μέρκελ δεν μπορεί, με κανένα τρόπο, να μας πει ότι το ζήτημα είναι διμερές. Ο δρόμος είναι στρωμένος. Αλλά δεν μπορείς να περιμένεις από την ΕΕ να μας στηρίξει αν δεν το απαιτήσουμε εμείς. Και όχι μόνο να το απαιτήσουμε αλλά να καταγγείλουμε, αν χρειαστεί, την ΕΕ ότι η ίδια υπονομεύει και τα δικά της συμφέροντα επειδή η Μέρκελ για τα συμφέροντα της Γερμανίας θέλει να τα έχει καλά με τον Ερντογάν.
Μιας και μιλάμε για την «κληρονομιά» του Προκόπη Παυλόπουλου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης οφείλει να θυμάται την διάλεξή του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στις 25 Ιουνίου 2020. Σε αυτή την διάλεξη, της οποίας την περίληψη παραθέτουμε στη συνέχεια, ο τέως ΠτΔ είχε θεμελιώσει, με ατράνταχτα επιχειρήματα, το πώς και γιατί με βάση το διεθνές δίκαιο και το ευρωπαϊκό δίκαιο η ΕΕ οφείλει να συμπράττει αυτοτελώς στην οριοθέτηση της ΑΟΖ των κρατών-μελών, επειδή είναι και δική της ΑΟΖ. Και κατά την σύμπραξη αυτή η ΕΕ οφείλει να στηρίζει, με τη μορφή πρόσθετης παρέμβασης, το κράτος-μέλος που έχει και τον κύριο ρόλο.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα φέρει τεράστια ιστορική ευθύνη αν πέσει στην παγίδα της Τουρκίας και της Μέρκελ και αποδεχθεί διμερή διάλογο για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Θα είναι εθνική υποχώρηση και υπαναχώρηση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον Τόπο αυτή την κρίσιμη ώρα.
Παραθέτουμε την περίληψη της διάλεξης του Προκόπη Παυλόπουλου για την ευθύνη της ΕΕ για την ΑΟΖ:
«Α. Είναι θεσμικώς αυτονόητο ότι η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) των Κρατών-Μελών είναι και ΑΟΖ της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και υπ’ αυτό το πρίσμα τίθεται το νομικό -και, κατ’ επέκταση, πολιτικό- ζήτημα της δυνατότητας και της μορφής σύμπραξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην όλη διαδικασία οριοθέτησης της ΑΟΖ κάθε Κράτους-Μέλους κυρίως με τρίτα προς αυτήν Κράτη, δοθέντος ότι δεν έχει, από πλευράς έννομων συνεπειών, την ίδια νομική σημασία και αξία η σύμπραξή της και στην διαδικασία οριοθέτησης της ΑΟΖ μεταξύ Κρατών-Μελών, όπως συνέβη προσφάτως με την συμφωνία μεταξύ Ελλάδας-Ιταλίας. Για ν’ αναχθούμε, υπό αυστηρώς νομικούς όρους, στην γενική θεωρία του Δημόσιου Δικαίου, οι μεταξύ των Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφωνίες οριοθέτησης της ΑΟΖ λειτουργούν «ενδοστρεφώς», ήτοι εντός του πεδίου της Ευρωπαϊκής Έννομης Τάξης και του Διεθνούς Δικαίου -εν προκειμένω της «Σύμβασης του Montego Bay», που αποτελεί μέρος τουΕυρωπαϊκού Κεκτημένου κατά τα εκτιθέμενα στην συνέχεια- οπότε η αυτοτελής σύμπραξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτές παρίσταται, κανονιστικώς, σχεδόν δευτερεύουσα. Πολλώ μάλλον όταν τα επιμέρους αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν, ούτως ή άλλως, υποχρέωση εποπτείας της lege artis-δηλαδή σύμφωνα με το σύνολο του Ευρωπαϊκού Δικαίου και του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου- κατάρτισης και εφαρμογής των ως άνω συμφωνιών οριοθέτησης της ΑΟΖ, με αντισυμβαλλόμενα μέρη Κράτη-Μέλη της. Επιπλέον, και όπως ήδη υπονοήθηκε, η σύμπραξη αυτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης νοείται στο σύνολο της διαδικασίας οριοθέτησης της ΑΟΖ με τα τρίτα Κράτη, ήτοι από το προκαταρκτικό στάδιο του προσδιορισμού των εκατέρωθεν ακτών ως το κύριο στάδιο, που καταλήγει στην σύναψη της αντίστοιχης συμφωνίας, ύστερα από την χάραξη, αναλόγως, της μέσης γραμμής ή της μέσης απόστασης μεταξύ των Κρατών, από την εξέταση της ιδιομορφίας της ad hoc περιοχής και από την εντεύθεν αναζήτηση της, επίσης ad hoc, δίκαιης λύσης.
Β. Η ανάλυση του ζητήματος μιας τέτοιας σύμπραξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οριοθέτηση της Ευρωπαϊκής ΑΟΖ καθίσταται εξαιρετικά επίκαιρη κατά την σημερινή κρίσιμη συγκυρία. Τούτο οφείλεται στο ότι πολλαπλασιάζονται, και δη γεωμετρικώς, κυρίως από την πλευρά της Τουρκίας, τα «κρούσματα» αυθαίρετης ερμηνείας της «Σύμβασης του Montego Bay», δημιουργώντας έναν άκρως ορατό και διαβρωτικό κίνδυνο υπό δύο, μάλιστα επόψεις, οι οποίες επενεργούν συμπληρωματικώς: Πρώτον, υπό την έποψη του αυθαίρετου περιορισμού της ΑΟΖ Κρατών-Μελών -δηλαδή της Ελλάδας και της Κύπρου- και, συνακόλουθα, της ΑΟΖ της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και, δεύτερον, υπό την έποψη -σε περίπτωση ανοχής έστω και μίας αυθαιρεσίας εν προκειμένω- της δημιουργίας αρνητικού προηγουμένου, ικανού να πλήξει την οριοθέτηση της ως άνω ΑΟΖ σε όλο το φάσμα του θαλάσσιου χώρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Γ. Την οδό της απαίτησης της ευθείας σύμπραξης -υπό τις προϋποθέσεις που αναλύθηκαν προηγουμένως- της Ευρωπαϊκής Ένωσης οφείλουν ν’ ακολουθήσουν, ιδίως η Ελλάδα και η Κύπρος, κατά την οριοθέτηση της ΑΟΖ, π.χ. με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και, κυρίως, με την Τουρκία, όταν μάλιστα η τελευταία, όπως ήδη τονίσθηκε, φιλοδοξεί να έχει ευρωπαϊκή προοπτική ή, τουλάχιστον, να συνάψει μια ειδική σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, φυσικά υπό τις προϋποθέσεις του Ευρωπαϊκού Δικαίου, πρωτογενούς και παραγώγου.
Δ. Αν μη τι άλλο, υπό την σημερινή εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει ν’ αναλάβει απέναντι στην Τουρκία και τις δικές της ευθύνες, όταν η τελευταία παραβιάζει -όπως ήδη επισημάνθηκε- καταφώρως το Διεθνές Δίκαιο και, πρωτίστως, την «Σύμβαση του Montego Bay» ως προς την οριοθέτηση της ΑΟΖ Κρατών-Μελών της. Δηλαδή, εν τέλει, ως προς την οριοθέτηση της Ευρωπαϊκής ΑΟΖ. Το παράδειγμα του παντελώς ανυπόστατου νομικώς -και, εκ τούτου, μη παράγοντος έννομα αποτελέσματα- λεγόμενου «τουρκολιβυκούμνημονίου» βεβαιώνει του λόγου το ασφαλές: Και γιατί το «μνημόνιο» αυτό παραβιάζει, προκλητικώς μάλιστα, την «Σύμβαση του Montego Bay» και γιατί μπορεί να δημιουργήσει, αν εφαρμοσθεί ως έχει, ένα εξαιρετικά αρνητικό προηγούμενο για την ΑΟΖ των Κρατών-Μελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε όλο το φάσμα των θαλάσσιων περιοχών του Ευρωπαϊκού χώρου, ιδίως δε στις βόρειες θαλάσσιες περιοχές της, με τις επιπρόσθετες συνέπειες του Brexit.
Ε. Και, εν κατακλείδι, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να έχει προ οφθαλμών την εξής πραγματικότητα, σχετικά με την ΑΟΖ στον θαλάσσιο χώρο της Μεσογείου: Μέσω της πίεσης προς την Ελλάδα και την Κύπρο, ως προς την οριοθέτηση της ΑΟΖ που τους αναλογεί κατά την «Σύμβαση του Montego Bay» -άρα ως προς την οριοθέτηση της ΑΟΖ της Ευρωπαϊκής Ένωσης- η Τουρκία επιδιώκει, στο πλαίσιο των «νεοοθωμανικών» της φαντασιώσεων, να καταστεί ρυθμιστικός «παράγοντας» στην ανατολική Μεσόγειο και στην Μέση Ανατολή, «ισότιμος συνομιλητής» με τις ΗΠΑ, την Ρωσία αλλά και με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Με άλλες λέξεις, «παράγοντας» ο οποίος, επιχειρώντας να υποβαθμίσει, από πλευράς Διεθνούς Δικαίου, την Ελλάδα και την Κύπρο, «συνομιλεί» ευθέως με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γεγονός το οποίο, βεβαίως, κάθε άλλο παρά ενισχύει το κύρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την στρατηγική της επιρροή στην όλη περιοχή, κάτι που πρέπει να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη τους και τα ισχυρά Κράτη-Μέλη τα οποία, ως τώρα, δυστυχώς ανέχονται την τουρκική προκλητικότητα. Αλλά και κάτι που επίσης πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τρίτα Κράτη, όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ, τα οποία, κατά τις συζητήσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο για την οριοθέτηση της ΑΟΖ εμφανίζονται, τουλάχιστον προς το παρόν, κάπως διστακτικά στο ν’ αντιτάξουν, έναντι της Τουρκίας, την πλήρη και χωρίς ίχνος υποχώρησης εφαρμογή της «Σύμβασης του Montego Bay». Ευτυχώς, Ελλάδα και Κύπρος έχουν καταστήσει σαφές, urbi et orbi, ότι δεν πρόκειται ν’ ανεχθούν, έναντι πάντων και κυρίως έναντι της Τουρκίας, οιαδήποτε «έκπτωση» ως προς τα πλήρη δικαιώματα που τους παρέχει η «Σύμβαση του Montego Bay» για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, η οποία τους αναλογεί και, εν τέλει, αναλογεί και στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
